Gecə niyə yata bilmirik? - Yuxu pozuntusunun səbəbləri

Yuxusuzluq bir çox insanın  əziyyət çəkdiyi problemdir.

Bəs yuxu pozğunluğunun səbəbləri nədir?

Psixoloq.az həmin sözügedən məqamları təqdim edir:

-         somatik ( ağrı, astma, daxili orqanların xəstəlikləri )

-         emosional ( depressiya, maniya, həyəcan )

-         xarici amillər ( səs-küy, isti, ışıq )

-         dərman qəbulu ( kofein, steroidlər, diuretiklər )

-         düzgün olmayan vərdişlər ( yuxudan əvvəl fiziki iş, ağır yeməklər ) və.s

Qeyd edək ki,  yuxu pozuntularını üç qrupa bölmək olar:

   1) Erkən yuxusuzluq- şəxs yata bilmir;

   2)  Orta yuxusuzluq- səthi yuxulama;

   3) Gecikmiş yuxusuzluq- erkən oyanma.

 Yuxusuzluq sindromunun əksi yuxuculluq- hipersomniya  adlanır. Günün əksər hissəsini yatmaqla keçirən belə adamlar çox vaxt atipik depressiyadan və ya asteniyadan əziyyət çəkirlər.

  Yuxu pozuntuları içərisində klinik əhəmiyyət kəsb edən formalar da mövcuddur:

   1) Narkolepsiya- vaxtından asılı olmayaraq ( məsələn, gündüzlər yatmaq kimi)

   2) Yuxu zamanı tənəffüsün tormozlanması ( apnoe ) xırıltılı səs çıxarmaqla təzahür edir;

   3) Somnambulizm- yuxu zamanı yataqdan qalxıb huşsuz halda bir neçə dəqiqə, bəzən yarım saat gəzişmək.

  Yuxu pozuntusunu bərpa etmək üçün əsas səbəbi aradan qaldırmaq lazımdır ( məsələn, somatik və ya psixi xəstəliyi müalicə etmək ). Əgər bu səbəblər mövcud deyilsə çox mürəkkəb olmayan üsullardan istifadə etmək lazımdır:

     • Gündüz saatlarında fiziki yükü artırmaq, axşamlar isə azaltmaq;

     • Yatmaq vaxtlarını rejimə salmaq və ona əməl etmək;

     • Rahat yatmaq üçün şərait yaratmaq: səs-küyü aradan qaldırmaq, isti-soyuq, işıq problemlərini tənzimləmək;

     • Yatmazdan qabaq çay, kofe içməmək, yemək qəbul etməmək;

     • Yuxuya kömək edən, tərkibində triptofan olan bir stəkan süd içmək;

     • Gündüz yatmaqdan çəkinmək ( hətta keçən gecə pis yatmış olsanız belə );

     • Uzun müddət yuxu dərmanlarından istifadə etməmək. Bu maddələr öyrəşmə ( asılılıq ) yara bilər;

     • 15-20 dəqiqə ərzində yuxunuz gəlmirsə özünüzü yatmağa məcbur etməyin. Başqa bir məşğuliyyətdən ( sakit musiqiyə qulaq asmaq, kitab oxumaq və.s ) sonra yatmağa çalışmaq;

     • Sadə relaksasiya ( əzələləri boşaltmaq ) üsullarından istifadə etmək ( məsələn, 5-10 dəqiqə müddətində ritmik tənəffüs etmək – nəfəs alma, nəfəs vermə və fasilə, hər biri 3 saniyə olmaqla ).

Qeyd: Yuxu pozuntusu hansısa psixoloji problemlərin əlaməti ola bilər. Uzunmüddət davam edərsə, hansısa xəstəliklərin yaranmasına səbəb ola bilər.