Sağlamlıq

Artıq yeni məktəb mövsümünə az qalıb.  Yay ərzində istirahət edən uşaqların üzərində birdən-birə dərs yükü məsuliyyəti olacaq. Bu, xüsusilə də gözlərinə mənfi təsir göstərə bilər. Bəs gözləri necə qorumalı? Psixoloq.az bunun üçün uyğun yolları təqdim edir: - Uşağın gün rejimi düzgün qaydada qurulmalıdır. Xüsusən bu , dərs etmə perioduna aid edilir. - Dərsdən sonra 1-2 saat ərzində istirahət etməsini təmin edin. - Dərs etdiyi hər yarım saatdan bir, 10 dəqiqə istirahət etməsi məsləhət görülür.Yaşı artdıqda bu fasilə hər 1 saat ərzində ola bilər. - Dərs çalışdığı otağın işıqlı olmasına diqqət edin. Bu, gözləri qoruyan əsas amildir. - Axşamları oxumasına çox icazə verməyin. - Yuxu əsas amillərdəndir. Yorğunluq, yuxusuzluq gözlərə də mənfi təsir göstərir. - Uşaqlar  kompyuter arxasında 15 dəqiqə oturduqdan sonra, mütləq şəkildə fasilə etməlidirlər.

Uşaqların doğulması həqiqətən, möcüzədir! Hər bir qadın ailə qurduqdan sonra övladını təbii doğuş və ya qeysər əməliyyatı ilə dünyaya gətirməsi haqqında düşünür. Bu iki üsul arasından birini adətən qadın özü yox, ginekoloqlar seçir. Onlar hamilə xanımın və övladının səhhətini nəzərə alaraq ana olmağa hazırlaşanlara bu və ya digər üsulu təklif edirlər. Psixoloq.az publika.az-a istinadən bu yazıda oxucuları təbii doğuş və qeysər kəsiyiinin həm mənfi tərəfləri, həm də üstünlükləri ilə tanış edib. Təbii doğuş Üstünlükləri: Bir çox ana təbii doğuş zamanı özünü daha rahat hiss edir. Təbii doğuşun əsas üstünlüklərindən biri odur ki, ananın sağalma müddəti daha sürətli baş verir, nəinki qeysəriyyə. Təbii doğuş zamanı uşağın nəfəs darlığı problemlərinin yaranması risk azalır, çünki uşağın ağ ciyərlərindəki maye əzələ gərilməsi səbəbindən sıxılır. Uşağın orqanları təhlükəsizlikdə olacaq, həmçinin ananın doğum kanalı vasitəsilə ötürülən sağlam bakteriyaların sayəsində onun immun sistemi əla fəaliyyətdə işləyəcək. Çatışmazlıqlar: Təbii doğuş zamanı ana güclü ağrılar hiss edir. Bu, böyük güc, enerji və vaxt tələb edir. Enerji dedikdə biz onu nəzərdə tuturuq ki, körpəni uşaqlıqdan çıxarmaq üçün əzələləri zəiflətmək lazımdır. Bu isə ana və uşağı böyük riskə atır, çünki bəzi anaların gücü və enerjisi çatışmaya bilər. Qeysər kəsiyi Üstünlükləri: Adətən qeysər kəsiyi o hallarda təyin olunur ki, təbii doğuş zamanı ana və uşaq üçün həyati təhlükə var. Qadına doğuşdan əvvəl bu barədə mütləq xəbərdarlıq edirlər ki, əməliyyata hazır olsun. Həmçinin qeysər kəsiyi təbii üsullarla müqayisədə az ağrılı sayılır. Nöqsanlar: İnfeksiya, ölüm və qan itkisi riski artır. Ananın bərpa dövrü daha uzun çəkir, çünki cərrahiyyədən sonra anaya terapiya lazım olur.

Dünya Səhiyyə Təşkilatının statistik məlumatına əsasən planetimizin əhalisinin təqribən 30 faizi müxtəlif allergik reaksiya və xəstəliklərdən əziyyət çəkir. Bu xəstəliklərdən bronxial astma, dərman və qida allergiyaları daha geniş yayılıb. Təəssüf ki, həmin xəstəliklərdən əziyyət çəkənlərin çoxu uşaqlardır. Psixoloq.az Azərtac-a istinadən xəbər verir ki, uşaqlar arasında allergik xəstəliklərin ən geniş yayılmış forması qida allergiyasıdır. Mütəxəssislərin dediyinə görə, uşaqların 55 faizindən çoxu həmin allergiyalardan əziyyət çəkir. Qida allergiyaları onların üzləşdiyi xəstəliklər arasında 4-6 faiz təşkil edir. Ana südünün erkən kəsilərək onlara əlavə yeməklərin verilməsi qida allergiyasının ən başlıca səbəbi sayılır. Bu xəstəlik uşaqlarda çox vaxt qusma və qarın ağrısı ilə müşayiət olunur. Buna görə də uşaqlarda allergiyanın ilkin əlaməti hiss olunanda mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır. Azərbaycan Tibb Universitetinin qidalanma gigiyenası kafedrasının müdiri İbrahim Əhmədovun dediyinə görə, əgər valideynlərdən birində allergiya varsa, uşaqda 50 faiz, hər ikisində varsa, uşaqda ona meyl iki dəfə artmış olur. Həmin ailədə ana uşağın qidasına daxil etdiyi yeni yeməkləri birdən-birə və çox miqdarda deyil, tədricən və az-az verilməlidir. Allergiyaya erkən aşkar edildikdə onun müalicəsi mümkündür.. Müalicənin gecikdirilməsi isə ciddi fəsadlara və ağırlaşmalara gətirib çıxara bilər.Apteklərdə çoxlu antihistamin dərmanlar satılır. Lakin həkimlə məsləhətləşmədən onlardan istifadə etmək düzgün deyil, çünki yanlış müalicə ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Uşaqlarda allergik xəstəliklərin əsas əlamətləri burun tutulması, nəfəsalmanın çətinləşməsi, burun və gözdə qaşınma və asqırmanın artmasıdır. Bəzən xəstə uşaq 30-40 dəfə asqırmaq məcburiyyətində qalır. Kəskin allergiyalar yaradan səbəblərdən biri də ətrafda olan ağac, bitki və gül kollarıdır. Allerqoloqlar uşaqları çox şirin, duzlu qidalardan uzaq saxlamağı, onlara konservləşdirilmiş qida və şirələr verməməyi məsləhət görürlər. Yumurta, yer fındığı, qoz, qarğıdalı, banan, çiyələk, ət, bəzən isə inək südü allergiyaya ən çox səbəb olan qidalar hesab edilir.

Nar meyvəsinin mövsümü yaxınlaşır.  Psixoloq.az xəbər verir ki, narın insan orqanizmi üçün bir sıra faydaları mövcuddur. Belə ki, nar ürək tutması, ürək infarktı riskini azaldır. Damar tıxanıqlığının qarşısını alır, təzyiqi stabil saxlayır. Xolesterin və qan şəkərini tarazlaşdırır. İmmunitet sistemini gücləndirir. Prostat xərçənginin qarşısını alır. Narın tərkbindəki vitaminlər qripə səbəb olan mikrob və virusları zərərsiz hala gətirir. Enerji verir, yorğunluğu aradan qaldırır. Şirin nar suyu sətəlcəmə və burun poliplərinə qarşı faydalıdır.Nar həmçinin diş əti qanaxmalarına yaxşı təsir edir. Hər cür infeksiyaya qarşı bədənin müqavimətini artırır. Nar dəri xərçənginə də yaxşı təsir edir. Həmçinin dərinin hamar görünməsinə kömək edir.

Stress bir çox insanın ümumi problemidir. Yataqda yuxuya gedə bilməməyinizə səbəb olur. Psixoloq.az xəbər verir ki, şkafın üzərinə limon qoysanız, gərginliyinizi alaraq sizə sakitlik bəxş edəcək. Aparılan araşdırmalara görə, limon qoxusu beyin dalğalarını və duyğularını rahatladır.

Öskürəkdən əziyyət çəkənlər zeytun yağı və əncir qurusundan istifadə edə bilərlər. Psixoloq.az xəbər verir ki, zeytun yağı  və əncir qurusu da insan orqanizmi üçün çox faydalıdır. Belə ki, öskürək və astma xəstələri təmiz zeytun yağında 1 gün saxlanılan iki ədəd əncir qurusunu hər səhər yeməkdən əvvəl qəbul etməlidir. Belə bir müalicə kursu ən azı 6 ay davam etməlidir. Fasiləsiz davam edən bu kurs astma və öskürək xəstəliyi olanlar üçün inanılmaz müalicə üsuludur. İki ədəd əncir qurusunu bir qab zeytun yağına atın və bir gün gözləyin, bir gündən sonra çıxarın və qəbul edin, əvəzinə yenə iki əncir qurusu əlavə edin.

Bəzi insanlar çox yesə də kökəlmir. Buna səbəb isə maddələr mübadiləsinin yaxşı çalışmasıdır. Maddələr mübadiləsinin sürətli fəaliyyətində bəzi qidalar kimi çaylar da böyük rol oynayır. Psixoloq.az həmin çayları təqdim edir: Aparılan bir çox araşdırma nəticəsində məlum olub ki, yaşıl çay metabolizmi sürətləndirməklə yanaşı, piyləri də əridir. Yaşıl çay metabolizmi 4 dəfə sürətləndirir. Ağ çay bahalılığı ilə diqqət çəkən ağ çay vücuda qəbul edilən yağların depolanmasının qarşısını alır. Tərkibində olan"epiogallocateschin -3-gallat" sayəsində qidaların daxilində vücuda daxil olan yağları əridir. Zəncəfil çayı damarlardan qanın daha sürətli axmasını təmin edir və bədənin temperaturunu artırır. Bu durumda metabolizm sürətlənir. Bu çay həm də həzm sisteminin sağlam işləməsinə əngəl olan bakteriyaları öldürür.

Son illər geniş yayılan Autizm sindromunun yaranma səbəbləri geniş tədqiqatlarla araşdırılır. Milyon qadının məlumatları əsasında aparılan yeni araşdırmada  gələcək ananın orqanizmində olan təhlükəli DDT pestisidinin autizmli uşaq doğulması riskini artırdığı sübut olunub. Təcrübənin nəticələri tibbi elmi jurnalda dərc olunub."Bizim elmi iş göstərdi ki, DDT təəssüf ki, keçmiş əsrlərdə qalıb, daşa dönmüş maddə deyil. Onun molekulları hələ də təbiətdə və bədənimizdədir. Hamilə qadının orqanizmində bu pestisidid çoxdursa, dölə keçir və çox zaman autizmə səbəb olur. Dixlordifeniltrixloretan, qısacası DDT yer üzündə insanın ilk tətbiq etdiyi və yaydığı pestisidlərdən biridir. O, Bayer farmakoloji şirkətinin rəhbəri tərəfindən hələ XIX əsrin sonlarında icad olunub və İkinci Dünya müharibəsindən sonra tətbiq olunmağa başlayıb. 1960-cı ildə məlum oldu ki, DDT insan orqanizmində toplanır, xaric olmur, ona görə çox qabaqcıl ölkələrdə qadağan olundu. Tibbi araşdırmalar göstərdi ki, bu pestisid düşük, xərçəng, xroniki xəstəliklər, piylənmə yaradır". Braun və onun kolleqaları təcrübədə 1986-2005-ci illərdə Finlandiya sosial və tibbi xidmətlərin gənc analardan topladığı məlumatları analiz ediblər. Bu müddət ərzində milyondan çox qadın hamilə olmağı planlayıb və onların hamiləlik gedişatı izlənilib. Onlardan mütəmadi qan analizləri götürülüb, dölə təsir edəcək toksinlərin sayı təyin olunub. Sonda məlum olub ki, orqanizmində DDT çox olan qadınların autizmli uşaq dünyaya gətirmək riski 33%-dir.  Xüsusilə Finlandiyanın əqli-zehni geriliyi olan sakinlərində bu risk daha çox idi. Onlardan autist uşaq daha çox doğulmuşdu. Braun hesab edir ki, DDT unikal obrazla dölün beyninə təsir edir, onun ana bətnindən daha tez çıxmasına səbəb olur, uşaqlarda əqli, zehni inkişafa mane olur. Ona görə DDT pestisidinin hələ də insanlıq üçün ciddi təhlükə olaraq qaldığını demək olar. Bu pestisidin planetdə yayılmasının qarşısı alınmasa, getdikcə daha çox autist uşaq doğulacaq. Xatırladaq ki, bu pestisid bitkiçilik və heyvandarlıqda müxtəlif gəmiricilər, gənələr və infeksiyalarla mübarizə üçün istifadə olunur. Ona görə kənd təsərrüfatı məhsullarında, balıq məhsullarında, torpaqda və su hövzələrində yığılır. İnsan orqanizminə də qida, su və hava ilə keçir.(saglamolun.az)

“Ağıl dişləri” adlandırılan dişlər ağızda çıxan ən son təbii dişlərdir. Psixoloq.az xəbər verir ki, adətən 18-25 yaş arası dövrlərdə özünü göstərir. İnsanın ağzında “dörd ağıl” dişi olur -  ikisi alt çənədə, ikisi isə üst çənədə. Ağızda çıxan ən son diş olduğu üçün bəzən çıxmağa yer tapa bilmir və çənə sümüyündə örtülü olaraq qalır Bəs ağı dişinin çıxmama səbəbləri nədir? Çənə sümüyünün həcminin kiçikliyi, “ağıl dişinin” çıxmasına və inkişafına mane olur. Elə vaxt olur ki, diş eninə və maili şəkildə inkişaf etdiyi üçün çənə onun çıxmasına imkan vermir. Qeyd edək ki, “Ağıl dişi” ətraf azı dişlərinə maili şəkildə çıxmağa başlayarsa, təzyiq nəticəsində dəhşətli ağrılara səbəb ola bilər. Şəhanə Quliyeva

Qərb ölkələrində yaşayan varlılar arasında yeni trend dəbə düşüb. Psixoloq.az xəbər verir ki, orqanizm dondurma əməliyyatı varlıların yeni dəbidir. Orqanizmin mənfi 196 dərəcədə mühafizə edilib dondurulduğu proses ölümə qalib gəlməyin yeni bir yolu kimi görünür. Gələcəkdə də yaşamaq ümidi ilə 150 min dollar 200 il müddətinə beyinlərini və orqanizmin digər hissələrini donduran iş adamları və varlılar 200 il sonra oyanaraq yenidən yaşayacaqlarına inanırlar. Bu xidmət iki ABŞ şirkəti tərəfindən təqdim edilir. Arizonada Alkor və Miçiqandakı “Cryonics” institutları tərəfindən həyata keçirilir. Təkcə Alkor institutuna bu xidmət üçün 1000 nəfər müraciət edib və ödəniş edib. Xidmətdən yararlanan bir ingilis iş adamı deyib: “Daha həyəcanlı heç nə düşünə bilmirəm. 200 və ya 2000 il sonra yenidən oyanıb yeni bir həyat yaşaya biləcəyimi düşünürəm”.(ölkə.az)

Müəyyən yaşa gələn kiçik körpələr ətrafı iyləməklə, dadlarına baxmaqla kəşf edirlər. Bu zaman ən təhlükəlisi isə batareyaların udulmasıdır. Batareya ağız suyu ilə reaksiyaya girəndən dərhal sonra  çox güclü yeyici məhlul əmələ gəlir ki, bu məhlul qida borusunu, nəfəs yollarını, səs telləri, iri damarlarda ağır zədələnmələrə və hətta uşağın ölümünə səbəb ola bilər. Psixoloq.az xəbər verir ki, amerikalı alimlərin araşdırmalarına görə, bal və sukralfat adlı dərmal bu mənada ən effektlidir. Alimlər analara batareya udan uşağa dərhal bal və ya qeyd etdiyimiz dərmanı verməyi tövsiyə edir. Uşaq xəstəxanaya çatdırılana qədər bal fasilələrlə uşağa verilməlidir.

Kələm və brokkolidə olan kimyəvi maddələr mədə-bağırsaq traktatının işini dəstəkləyir və kolorektal xərçəngin qarşısını alır. Psixoloq.az xəbər verir ki, bunu Böyük Britaniyada Frensis Krik İnstitutunun alimləri müəyyən ediblər. Kolorektal xərçəng ən geniş yayılmış bədxassəli şiş tipidir. Hər il 600 minə yaxın insanda bu xəstəlik aşkarlanır. Digər xərçəng xəstəlikləri kimi zaman ötdükcə bu xəstəliyin də başvermə riski yüksəlir. Tədqiqatçılar nümayiş etdiriblər ki, tərkibində indol-3-karbinol maddəsi olan yemlə qidalanan gəmiricilərdə bağırsaqda daha az bədxassəli şiş yaranıb. Orqanizmdə indol-3-karbinol Brassica (kələm) növündən olan bitkilərin qəbulu zamanı istehsal olunur. Bu maddə aril karbohidrogen reseptoru (AhR) adlanan zülalı aktivləşdirir. Məlum olub ki, AhR çatışmazlığı olan gəmiricilər bağırsaq xəstəliyindən daha çox əziyyət çəkirlər və bu, nəticədə bağırsaq xərçənginə gətirir. Lakin kələm pəhrizinə keçirilən heyvanlarda daha az bədxassəli şiş yaranıb. Qeyd edək ki, tibb sahəsində gələcəkdə brokolidən daha çox istifadə edilməsi nəzərdə tutulur.